කනබොනකොට සෞඛ්‍ය ගැන හිතන එක නරක දෙයක් නෙවෙයි. විශේෂයෙන් ලංකාවේ මේ වෙනකොට වේගෙන් පැතිරෙන දියවැඩියාව, හදවත් රෝග වගේ දේවලට අපි කනබොන දේවල් සෑහෙන්න බලපානවා.
හැබැයි කෑමබීම සම්බන්ධ ව අපි අහල තියෙන දේවල් කැම දෙයක් ම ඇත්ත නෙවෙයි. සමහර කිසිම පදනමක් නැති දේවල්. ලංකාවේ ගොඩදෙනෙක් ඇත්ත කියල හිතාගෙන ඉන්න ඒ වගේ බොරු කීපයක් තමයි මේ.
අජි‌නොමොටෝ
ලංකාවේ ගොඩදෙනෙක් මේක දන්නෙ අජිනමොටෝ කියන බ්‍රෑන්ඩ් නේම් එකෙන් වුණාට ඇත්තට ම මේකට කියන්නෙ මොනෝසෝඩියම් ග්ලූටමේට් (එම්එස්ජී) කියලා. මේක තක්කාලි, මිදි, චීස්, බිම්මල් වගේ ගොඩක් කෑම ජාතිවල ස්වභාවික ව ම තියෙන දෙයක්. පැණිරස, තිත්ත රස, ඇඹුල් රස, ලුණුරසට අමතර ව සේවරි කෑමවල අපට දැනෙන තවත් රසක් තියෙනවා. මේකට කියන්නෙ ‘උමාමි’ රස කියලා. මෙන්න මේ ග්ලූටමික් ඇසිඩ් එකෙන් තමයි මේ රස දැනෙන්නෙ.
ලංකාවේ ටීවී, පත්තරවල ගොඩවෙද්දු මිනිස්සු බයකරන්නත් ගොඩක් වොලවට පාවිච්චි කරන දෙයක් තමයි එම්එස්ජී. 1960දී ඇමරිකාවේ කතාවක් ගියා චයිනීස් කෑම කෑමට එන ඔළුව කැක්කුම වගේ දේවලට හේතුවෙන්නෙ ඒවට දාන එම්එස්ජී කියලා. ඒ කාලේ ඇමරිකාවට සංක්‍රමණය වුණු චීන්නු ගැන තිබ්බ අකැමැත්තත් මේ කතාව පැතිරෙන්න හේතුවෙන්න ඇති.
හැබැයි මේ වෙනකල් කරපු කිසිම පරීක්ෂණයකින් මේක තහවුරු වෙලා නෑ. තමන්ගෙ කෑම එකට එම්එස්ජී දාපු බව දැනගෙන කද්දි සමහරුන්ට මේ කියන රෝග ලක්ෂණ ආවත් (මේක මානසික ව සිද්ධවෙන දෙයක්. ඕකට කියන්නෙ ප්ලෙසිබො ඉෆෙක්ට් කියලා) එම්එස්ජී දාපු කෑම නොදැන කාපු අය එ් වගේ කිසිම රෝග ලක්ෂණයක් පෙන්නුම් කළේ නෑ.
බිත්තරයි කොලස්ට්‍රෝලුයි
කොලස්ටරෝල් තියන කෑම කෑවම ඇඟේ කොලොස්ටරෝල් ප්‍රමාණය වැඩිවෙනවා කියල තමයි ඉස්සර වෛද්‍යවරු හිතුවේ. ඒත් දැන් පර්යේෂකයෝ හොයාගෙන තියෙනවා ශරීරයේ කොලොස්ටරෝල් ප්‍රමාණය වැඩිවෙන්නෙ අපේ අක්මාවෙ නිපදවෙන කොලොස්ටරෝල් නිසා මිස අපි කන කෑමවල තියෙන කොලොස්ටරෝල් නිසා නොවන බව. සංතෘප්ත මේද තියෙන කෑම කෑවම තමයි අක්මාවෙන් මේ විදියට කොලොස්ටරෝල් හදන්නේ. මස්වල තියෙන තෙල් කෑලි, කිරි, චීස්, බටර්, පොල් තෙල්, පාම් තෙල් වගේ දේවල්වල තමයි මේ කියන සංතෘප්ත මේද හෙවත් සැචුරේටඩ් ෆැට් වැඩිපුර තියෙන්නෙ. සාමාන්‍යයෙන් බිත්තරයක මේ සංතෘප්ත මේද ග්‍රෑම් 1.5ටත් අඩු ප්‍රමාණයක් තමයි තියෙන්නෙ.
මීට අමතර ව බිත්තරවල තියෙන ශරීරයට හිතකර අනිත් දේවල් දිහත් බැලුවම, දවසට එක බිත්තරයක් කන එකේ කිසිම ප්‍රශ්නයක් නෑ. හාවඩ් වෛද්‍ය විද්‍යාලය සහ තවත් ගොඩක් තැන්වල දහස්ගාණක් දෙනා සහභාගි කරගෙන අවුරුදු ගාණක් තිස්සෙ කරපු පර්යේෂණවලින් හෘද්‍යාබාධ, හෘද රෝග හෝ හදවත ආශ්‍රිත වෙනත් රෝග සහ බිත්තර කෑම අතර සම්බන්ධයක් නැති බව තහවුරු වෙලා තියෙනවා.
මයික්‍රොවේව්
Photo: Lisa Fotios from Pexels
මයික්‍රොවේව් අවන් එක උයන පිහන වැඩ ලේසි කරන උපකරණයක් වුණත් සමහර අය මේක පාවිච්චි කරන්න බයයි. මයික්‍රවේව් කරපු කෑම ගුණ නෑ, ඒවයින් පිළිකා හැදෙන්න පුළුවන් වගේ කතා ගොඩක් තියෙනවා.
මයික්‍රොවේව් අවන් එකක් පාවිච්චි කළත්, සාමාන්‍ය ගෑස් හෝ දර ලිපක් පාවිච්චි කළත් එළවළු රත්කරද්දි ඒවයේ තියෙන විටමින් වර්ග එහෙම විනාශ වෙන්න පුළුවන්. ඒ නිසා පුළුවන් තරම් අමුවෙන් හෝ ළාවට උයලා කන තරමට මේවයේ ගුණේ වැඩියි. හැබැයි මයික්‍රොවේව් එකේ උයද්දි යන්නෙ සාමාන්‍ය ලිපට වඩා අඩු කාලයක් නිසා, සාමාන්‍ය ලිපේ උයනවට වඩා මේ පෝෂක විනාශවෙන්න තියෙන ඉඩ අඩුයි.
ගොඩක් කට්ටිය බය වෙන්නෙ මේ “මයික්‍රොවේව්” කියන නමට නේ. මේකේ ඇත්තට ම කෑම රත්වෙන්න රේඩියෝ තරංගවලින්. ඒ තරංග සංඛ්‍යාතය නිසා කෑම එකේ තියෙන ජල පරමාණු වගේ දේවල් වේගෙන් හෙලවෙන්න පටන්ගන්නවා. ඒකෙන් තමයි තාපය නිපදවෙන්නෙ. ඒ ඇරෙන්න විකිරණශිලිත්වයක්වත්, රසායනික වෙනසක්වත් සිද්ධවෙන්නෙ නෑ. ඉතිං මයික්‍රෝවේව අවන් එක ඇතුලට අත දාගෙන හිටියොත් මිස (සාමාන්‍යයෙන් මයික්‍රොවේව් අවන් හදලා තියෙන්නෙ දොර ඇරලා තියෙද්දි ඔන් වෙන්නෙ නැතිවෙන්න කිසා එහෙම කරන්නත් බෑ) මේකෙන් කිසිම හානියක් කෑමටවත්, කෑම උයන කෙනාටවත් සිද්ධවෙන්නෙ නෑ.
බඩේ ඇලෙන චුවින්ගම්
චුවින්ගම් කියන්නෙ හපන්න තියෙන දෙයක් මිසක් ගිලින්න තියෙන දෙයක් නෙවෙයි නෙ. ඉතිං පොඩි ළමයින්ට චුවින්ගම් දෙද්දි එයාලව බය කරන්න කියන කතාවක් තමයි ඕක ගිලුනොත් බඩේ ඇලෙනවා කියන එක. සමහරු කියනවා එහෙම බඩේ ඇලෙන චුවින්ගම් දිරවන්න අවුරුදු හතක් යනවා කියලා.
පොඩි ළමයින්ට දේවල් පුරුදු කරන්න බොරු කියන එක හොඳද නරකද කියන එක වෙනම කතාකරන්න ඕන දෙයක්. හැබැයි එතනින් එහොට මේ කතාවේ කිසිම ඇත්තක් නෑ. මේකෙන් කියන්නෙ නෑ චුවින්ගම් ගිලින්න ඕන කියලා. ඒත් වැරදීමකින් වගේ චිවින්ගම් එකක් ගිලුණා කියල බයවෙන්න දෙයක් නෑ. ඒක මළපහත් එක්ක පිටවෙලා යනවා.
සීනි වෙනුවට හකුරු
දියවැඩියාව තියෙන අයට වැඩිපුර සීනි කන්න බෑනේ. මේකට ගොඩක් අය හොයාගෙන තියෙන විකල්පය තමයි සුදු සීනි වෙනුවට, රතු සීනි එහෙම නැත්නම් හකුරු, රට ඉඳි වගේ දේවල් කන එක.
රතු සීනි, හකුරු වගේ දේවල සාමාන්‍ය සුදු සීනිවලට වඩා ඛණිජ වර්ග එහෙම වැඩිවෙන්න පුළුවන්; හැබැයි ගොඩක් පොඩි ප්‍රමාණවලින්. වැඩිපුර තියෙන්නෙ සීනි ම තමයි. රටඉඳිවලත් විටමින් වර්ග එහෙම තිබුණට වැඩියෙන් තියෙන්නෙ සීනි. ඉතිං වැඩිපුර සීනි කන්න එපා තියල වෛද්‍ය උපදෙස් ලැබිලා තියෙනව නම් ඒ උපදෙස මේ අනිත් දේවලටත් අදාළයි.
